.

Trên Dặmtrường

Phan Cung Nghiệp

(Tạpchí Văn, sốđặcbiệt "Sáu Nhàvăn Trẻ", số 197, 01/03/1972, Sàigòn)

tiếptheo trangtrước

Buổichiều Thư chốngnạng qua ngồi quán bàTư ngồi chờ nhìn ngoài quốclộ. Cơnmưa đỗ dài ngậpnước khắpđường lầylội. Thư ngồi hútthuốc nhìnhquanh. Những hàng cây vàng bướcsang thu và thịphố quèquặt như chiếcchân Thư. Những cộtđiện cũ chơvơ, những hàngcây vắng gió khôhéo phẳngphiu như chiếcnạng trênngười... Thư thởdài từng hơi nhẹ. Uống càphêsữa, hútthuốc cốý chờ cơnmưa tạnh trông chiếc xeđò ôngNăm từ tỉnh về để đónchừng thư của chị Thiên gởivềcho Thư như hạnkỳ. Như một thúcgọi.

Mưađỗ ràorào. mưabụi mùmịt. Thịxã vắng. Quán lạnh. Mình Thư ngồi chờ chuyến xeđò cũkỷ duynhất của ôngNăm trởvề với niềmchờđợi héogầy. BàTư ngồi nhaitrầu trong chiếcbàn kê cam bia bêntrong imlặng. Thư ngồi đôtthuốc thỉnhthoảng nói vàicâu vônghĩa. BàTư hỏi thầy khôngcòn dạy dưới trường nữasao? Thư gậtđầu nói vài hôm nữa tôi sẽ vềquê. Quê thầy ở tỉnh Q. Dạ, ở tỉnh còn một người chị buônbán... BàTư chépmiệng nói phảichi... Thư ngậmngùi imlặng.

Vài ýnghĩ buồnrầu chợt quayvề xoayxoay trong đầu Thư với bao nỗi tiếcnuối vôbiên. Những ngày sắptới, Thư chưahề nghĩđến. Thư khônghiểu mình sẽ phải sống nhưthếnào. Chị Thiên bảo cậu cứ về để tôi nuôi cậu cho. Tôi sống đếngià để nuôi cậu mà. Dùsao thếnào cậu cũngphải lấyvợ cho tôi một đứacháu để bồngbế, cho cậu một đứacon để nốidõi dònghọ mình...

Thư chứachất nhiều rồi nỗicayđắng lẫnchút khôihài gượnggạo xenvào đẻ gây một nỗivui. Thư đôilúc cũng nghĩrằng mình phải nên tìm một ngườivợ để mình cóđược một đứacontrai cho bamẹ mình ngậmcười nơichínsuối. Nhưng khi nghĩ vậy rồi Thư bậtcười khôihài mộtmình, cốgắng nghĩ nốt. Ýnghĩ khôngthểnào xoánhoà nỗiámảnh về chiếcchâncụt khôngnguôi. Thư cayđắng khi nghĩđến chuyện một ngườivợ sống bêncạnh một ngườichồng quèquặt trong tìnhchìuđón chồngvợ chẳngcòn chiếcchân trọnvẹn để gáclên thânthể mình mơnman dathịt.

Mỗilần Thư ngủ với côgái gianghồ dưới khuphố mới, Thư đều bị cườichếngạo hoài với chiếcchâncụt có nhiều cửđông ngớngáo tứccười. Các cô ưathích vuốtve chiếcchân cụt của Thư và nói em thích một ngườichồng nhưvậy. Thư cườinói mấy cô xạo hoài. Côgái bảo thậtmà, vậy khỏi đilính, mình khỏimấtcông đeotang... Thư đùa thôi cô lấy tôi quách, cho tôi đứacon, tôi thương cô nhất. Côgái lộvẻ sungsướng, thật à nghe. Thư tưởng côgái đùa nhưng khôngngờ côta thích và muốn nhưvậy thật. Cô khôngcần uốngthuốc ngừathai như những côgái khác mới vàonghề và cô làmtình với dụcdình cóthật, đammê thụhưởng. Côgái ấy nói em mà cócon rồi, anh bỏ nó thì chết. Giọng côgái bỗngnhiên mơmàng, em cũng trôngmong mình cóđược một đứacon để đời bớt buồn đi. Thư cười khôngtin.

Sauđó vàiba tháng, Thư có thử đến tìmlại côgái đó, nhưng chẳnghiểu nàng đã bỏđiđâu biệtdạng. Thư cũng chẳngcòn nhớ tên để thử gọi âuyếm mộtlần. Côgái đó đã gây tronglòng Thư mộtchút hyvọng ướcmơ có một ngườivợ hiềnngoan bằnglòng sống với Thư thậttình để Thư chiasớt tìnhthương. Thư rất mongmuốn thế. Lúc saunầy, Thư ít luitới nơi xómmới. Thànhthử câuchuyện côgái đó và đứacon mơước đã chìmsâu vào quênlãng. Ðôilúc nhớlại được mộtchútnào thì Thư chỉ biết cười tựnhủ đừng mơ chuyện hãohuyền. Mộtchút mơước giảndị muốn có một đứacontrai đã thành chuyệnkhôngcó, khóthành. Chungqui cũng chỉ tại chiếcchân đã làm cuộcđời Thư lụntàn theo nămtháng quađời mònmõi.

Mãmiênman suynghĩ vẩnvơ. Chiều đã điqua lúcnào Thư khônghề haybiết. Bóngtối làmnhoà dần cơnmưa. Trong quán đã được bàTư thắpsánglên bằng ngọnđèn dầu leolét. Thư thẩnthở chốngnạng đứnglên, tínhtiền và ravề trong cơnmưagió. BàTư hỏi cậu không chờ xe lãoNăm về lấy thư à? Thư gậtđầu nói nhưng chờhoài khôngthấy. BàTư trởvào nhà vừa nói chắc mai xe mới về, đườngxá mùamưa cólẽ khó đi. Thư cười khậpkhểnh chốngnạng bước nhanh độimưa ướtsủng vềnhà.

Khônghiểusao tối hômđó Thư cảmthấy lòngmình buồn vôhạn. Ðầuhôm Thư chốngnạng sang nhà thằngThể chới đến khuya mới về.. Trong cănbuồng nhỏhẹp thắp cây đèndầu, Thư lấy giấymực ra định viết một láthư gởi chị Thiên nóirằng mình đã nhận giấy bãinhiệm, và sắp trởvề. Kháiquát chỉcó thế mà Thư loayhoay mãi với câyviết mà chẳng viết được chữ nào.

Khônghiểusao đầuóc Thư hômnay kỳquặc vậy khôngbiết. Lúcđầu hìnhảnh buổihọc cuối và đámhọctrò hiệnra, sau quanhquẩn bên cơnmưa đang trútnước bênngoài. Lầnhồi hìnhảnh một đứacon tưởngtượng mangvề với những nụcười thật ngoan, sao nghe sungsướng.

Cõng thầy khôngvợ khôngcon đitìm mơước, mơước nhỏ rất buồn sao tìmhoài khôngra. Ðứacon ruộtrà, mang dòngmáu thầy ta. Dòngmáu đã cólần thầy bỏ trôi sông. Dòngsông đó mọc hồng mơước, lớn như thầy ta. Quyết cõng thầy tìmthấy baola... Cõng thầy bangsang khómsắn vườn xanh. Cõng thầy cụtchân ôm chiếcnạng trên người. Băng vô rừngsâu, hunhút mộ sầu. Cõng thầy điqua biếtbao đồngxương, cõngthầy cụtchân trên quốclộ dặmtrường. Xaxôi cốhương. Nướcbiếc điệptrùng. Cõng thầy quábước sơnhà. Trườngsơn nguynga. Chiếcchân tànúa chẳng chẳng tìmvề tới nhà. Khôngđi buồn chẳngthấy anhem namtrungbắc xa. Vui cùng phốphường, cõng thầy cụtchân tìmthấy quêhương.

Thư ôm đàn ngồi hát mộtmình. Tiếng mưa át tiếnghát của Thư buồnbực, khànđục. Giọngca cấtlên chẳng nổi. Thư buông đàn, nghĩrằng mình đã kiệtlực và ngủthiếp đi. Mêhoang. Hìnhnhư chiếcchâncụt bỗngchợt cogiật, runrun, đưalên, gụcxuống. Chiếcchâncụt làm Thư khôngcó một đứacon. Do ở sựchốitừ.

Vào nửađêm. Hìnhnhư vậy. Thư tỉnhdậy vào lúcấy. Mưađỗ từngđợt lạnhbuốt bênngoài. Trong khôngkhí và bóngđêm đắm mùi ẩmướt, lạnhtê. Thư bậtdậy, tựangười vào thànhgiường đốtthuốchút nhảkhói trong ánhsáng lờmờ của ngọnđèn dầulạc nhỏ được thắp từ đầuhôm giờ đã gầncạn. Cólẽ trời đãvào nửđêm rồi. Thư lặnglẽ thumình vào trong bóngtối lắngnghe độngtỉnh bênngoài. Chỉcó tiếng mưarơi khua ràorào. Tiếng gió thổirạt làmxônxao câylá.

Mưa mỗilúc một nặngnề và thêm lạnhlẽo. Mơhồ Thư cảmthấy mình lạnh vôcùng. Ðiếuthuốc vàokhuya khôngđủ sưởiấm. Thư kéo chăn caolên đắp kín ngực. Và Thư cảmthấy chiếcchâncụt củamình colại teoriết. Thư nhắmmắtlại cốtránh nỗi buồnrầu, mệtnhọc.

Thư cảmthấy mình khóthở, cảmthấy khílạnh từ nềnđất ngấtngất xônglên. Thư muốn tiếpnốilại giấcngủ. Thư némxuốngđất điếuthuốc cháy dỡchừng trêntay, và chẳngnghethấy một tiếngđộng nhỏ nào. Chỉcó tiếng muỗi bay vove và tiếng mưa đỗ trong bầukhôngkhí ướtsũng. Và tiếng côntrùng vang khẻ trong vôcùng tịchmịch.

x X x

Triệu đưatay nhìn đồnghồ rồi uốngnốt phần càphê cònlại. chẫmrãi đứngdậy tỏý cáotừ Thư. Thư cườinhẹ đưatay ra bắt. Triệu gậtđầu chào Thư, nói chúc anh đi mạnhgiỏi. Mong hômnào códịp trởlại mời anh ghé tôi... Họctrò mến anh lắm, tôi vào dạy, chúngnó nhắc đến anh hoài. Thư nói cảmơn, chắc đến chiều tôi sẽ về lại được trong tỉnh.

Thể cười mơhồ khi bắtgặp ánhmắt Thư nhìnlên dòhỏi hàmý đihọc lại chưa? Thể nói với Triệu:

- Thầy đi trước để em tiễn thầy Thư lênxe rồi em sẽ đến lớp sau.

Thư imlặng. Triệu gậtđầu rồi bước nhanh rakhỏi quán băngsang conđườngcái bênkia, rẽ vào một ngãba đầy mưa lẫn trong đámhọctrò khốnkhó, Thư nhìntheo imlặng ngóngtrông về phíadưới đường thịxã đợi xe ôngNăm đến. Thể nói thầy đi rồi tụiem buồn hếtsức. Thư cườigượng nói biếtsao bâygiờ. Thể xoayxoay lycàphê trongtay nhìn Thư hìnhnhư muốnnói gìđó nhưng lạithôi. Thư quaymặtđi nơikhác.

Látnữa, ông Năm sẽ lái chiếcxeđò cũ ọc-ạch với đámkhách nhỏ sẽ ghéđến và chở Thư về tỉnh. Trờimưa đườngxá dichuyển cóvẻ khókhăn. Sáng hômqua ông Năm nói bữanay nhấtđịnh sẽ đi, cólẽ một ngày, dù mưa. Và Thư trởvề nhà thuxếp khăngói chờđợi.

Mấy ngày trước Thư nhậnđược thư chị Thiên từ tỉnh gởivè hốithúc Thư về sớm, chị trông Thư. Thư cất thư vào túi muốn viết cho chị một bứcthưa hứa là tuầnsau em sẽ về, nhưng lại khôngbiết nghĩsao liền thuxếp đồđạc và dựtính trởvề. Buổichiều cuốicùng cònlại, bọnhọctrò kéođến thăm Thư đôngđủ lần chót. Chúng vẫn còn ýtiếcnuối bùingùi nhưng vẫn khôngthể cản Thư ởlạiđược. Dùsao Thư cũng đã bãinhiệm, nghỉ dạy vĩnhviễn. Tươnglai vềsau Thư cũng chẳngbiết mình sẽ phải làmgì với chiếcchân tànphế, với đôinạnggỗ yếuđuối kia. Thư chỉ còn biết dựavào tintưởng duynhất ở chị Thiên màthô. Dựtính trởvề sớm hơn dựđịnh dùsao Thư vẫn còn nhớ nụchười mọc trên nửa vànhmôi của chị Thiên và giọngnói thânquen lâungày Thư khôngđược nghethấy làm Thư thèmmuốn được trởvề lại với chị hơn baogiờhết.

Ðườngxá lúcnầy cóvẻ hưhại nhiều nhưng anninh cóphần được anổnhơn. Ông Năm nóivề những chiếcầu gỗ và những ngườilínhgác, caogiọng chắcchắn:

- Khôngsaođâu thầy! Chị thầy nhờ tôi nhắnlại với thầy maumau về tỉnh hoài. Thầy cũng nên về quách choxong chứ ởđây buồnchết lận.

Thư cười và bảo ông Năm sángsớm mai nhớ ghé quán bà Tư cho Thư đivới. Ông Năm gậtđầu nhìn trời nói maisớm chắc sẽ có mưa, rồi bỏđi ra ngoài quánrượu.

Trời bênngoài mưa cóvẻ bớtngớtđi đôichút. Ðườngxá ngợpđầy bùnnước lầylội. Buổisáng ảmđạm như tiếng trống trường đỗvang xaxa từ trong lốilẽ lẫnvào trong tiếng mưa rơi àoạt. Xecộ thưathớt, ngoạitrừ tiếng kènxe nhóibuốt của G.M.C. nhàbinh Mỹ băngngang. Thư mồi một điếuthuốc nghe Thể nóivề những chiếcxeràmìn vào sángtinhmơ để khaithông quốclộ. Thư imlặng lắngnghe ướclượng đoạnđường từđây đến tỉnh với những khókhăn đang chờđợi.

 

(còntiếp)

---

Xinmời xem trangkế Trên Dặmtrường - Phan Cung Nghiệp