Nhöõng Coângdaân Theágiôùi Ñaàutieân
Tuyøbuùt

By Andrew Lam
http://www.pacificnews.org/lam/
http://www.pacificnews.org/jinn/stories/5.23/991118-globalvillagers.html

Translated by dchph

 

Nhieàu ngöôøi Vieät gioángnhö Nguyeãn Phöông Anh -- sanh ôû Vieätnam, laømlaïitöøñaàu nôi xöù khaùc. Hoï ñaõ trôûthaønh nhöõng coângdaân theágiôùi ñaàutieân. Andrew Lam, chuûbuùt cuûa Pacific News Service vaø laø caâyvieát chuyeân veà truyeänngaén, ñaõ noùichuyeän vôùi vò coângdaân theágiôùi naày taïi Bangkok vaø thaáyñöôïc vìsao naøng khoângbaogiôø ngöøng böôùc.

BANGKOK -- Coùleõ baïn ñaõ gaëp naøng.

Naøng chính laø moät ngöôøi phuïnöõ Vieätnam coù ñoâi goømaù cao vaø chieác caèmcheû xinhxaén treân trangbìa cuûa tôø Taïpchí the New York Times khoaûng ba naêm tröôùcñaây ñaêng moät caâuchuyeän veà Vieätkieàu -- nhöõng ngöôøi Vieät xaxöù veà thaêmlaïi Vieätnam. Naøng baän aùoñaàm Versace, tay naâng coác martini, ñöamaét nhìn ngöôøibaïn huøn môû quaùn Bar Q noåitieáng ôû Saøigoøn, laø nôi maø ai cuõngnhö ai ñeàu coùtheå ñeán.

Hoaëc coùleõ baïn ñaõ troângthaáy hình naøng trong quyeån "Passage to Vietnam", nöûangöôøi treân chæ baän nòtngöïc, ñeo kínhraâm, daét chieác Vespa maøu baïc vaø moät tay naém coå moät chuù gaø soáng -- taám hình kheùttieáng ñöôïc bieát ñeán maõi ôû Vieätnam.

Nguyeãn Phöông Anh coùtheå laø maãu Vieätkieàu tieâubieåu -- vöôïtbieân cuøngvôùi giañình, traûiqua caûnh haûihuøng treân bieån, laømlaïitöøñaàu ôû Myõ, roài trôûthaønh daân thòtöù lòchlaõm töø nöôùcngoaøi trôûveà.

Trong haimöôi naêm qua keåtöøkhi naøng rôøi Vieätnam, Phöông Anh ñaõ ñi haàuheát moïinôi vaø ñaõ laøm ñuû moïi chuyeän. Baïn coùtheå tìm thaáy naøng trong moät laøng kibbutz hoaëc taïi moät ñaùmcöôùi ôû Morocco, ñuøagiôõn vôùi chuùvoi Polo ôû Nepal, ñang duhaønh ôû Peru hoaëc ñônthuaàn laø ñeánthaêm baïnbeø thaân ôû San Francisco hay ôû Nöõu Öôùc hoaëc Paris.

Phöông Anh mang treânngöôøi hai chieác ñieänthoaïi diñoäng -- vaø hoächieáu cuûa naøng daøycoäm nhö cuoán tieåuthuyeát chöa vieát veà cuoäcñôøi naøng. Naøng nhìnnhaän noùi:

-- Mình boû khoâng ñöôïc. Neáu mình phaûi ñiñaâu baátkeå gì ñeàu phaûi mangtheo noù.

Keåra nhöõng ngöôøi naøng giaodu coù ñuû haïng naøolaø nhaøvaên, luaätsö, trieäuphuù, ñaàubeáp, chuû khaùchsaïn, ngheäsó, vieânchöùc Côquan Phichínhphuû vaø keåcaû moätvaøi minhtinh maønbaïc. Baïntrai naøng, Matt Dillion coù bayñeán Vieätnam moät laàn vôùi naøng vaøï cuøng nhau ngaodu khaépnöôùc. Gary Trudeau daønh nguyeân hai tuaànleã cuûa chöôngtrình "Doonesbury" ñeå keåchuyeän veà naøng. Naøng ñaõ ñöôïc Peter Arnett Ñaøi CNN phoûngvaán, thamdöï leã ñaûnthoï cuûa Hoaøngthaân Sihanouk ôû Nam Vang, nghæheø taïi laâuñaøi cuûa nhaøvaên William Shawcross ngoaøi ngoaïioâ Luaânñoân.

Don Johnson ñaõ gheùngang qua vaø ñeå laïi maãugiaáy ghi caâu " Sorry I missed you." Naøng töøng duøng cômtoái vôùi Norman Mailer, uoáng röôïu vôùi Walter Cronkite, Norman Schwartzkopf, Gary Hart, Robert DeNiro, vôùi JFK Jr. vaø Daryl Hannah -- thaätvaäy, ainaáyï cuõng baän chieác aùothun in hieäu Quaùn Bar Q khi hoï böôùc xuoáng phicô ôû Nöõu Öôùc vaø moät taámhình chuïp caûnh naày ñaõ xuaáthieän ôû GQ ñaõ taïo theâm söï chuùyù, roài cöùtheá ngöôøita laïi chuïphình naøng nhieàu hôn nöõa -- naøolaø Saveur, Romaine, Anabel, National Geographic, Asian Wall Street Journal vaø nhieàu tôøbaùo khaùc ñeàu ñaêng chuyeän Phöông Anh vaø Quaùn Bar Q.

Laï laø ít ngöôøi bieát naøng laø ai. Naøng chaúngphaûi laø ngöôøimaãu -- naøng töøchoái bieátbao môøimoïc. Cuõng chaúngphaûi laø moät ngheäsó. Naøng baätcöôøi noùi:

-- OÂi Chuùa ôi, mình ñaâu bieát veõ hay vieátlaùch hoaëc bieát chuïphình ra troøtroáng gì ñaâu!

Naøng chæ bieát laømaên, ñuùngvaäy, nhöng raát coù ít ngöôøi kinhdoanh naøo laïi coù laém ñieàu bíaån nhövaäy. Thöïcra khoâng phaûi theá. Döôøngnhö ñieàu ñaõ laøm luoâicuoán nhieàu ngöôøi ñeánvôùi vôùi ngöôøi phuïnöõ nhoûnhaén naày laø moät söùcmaïnh toaûra töø conngöôøi naøng. Thaätvaäy, toâi ñaõ quenbieát naøng hôn möôøi naêmnay, vaø neáu toâi phaûi choïn moät töøõ ñeå dieãntaû conngöôøi naøng thì töø ñoù phaûi laø "ganlì".ê

Naênngoaùi, coù laàn chuùngtoâi ñang aên haøo Phöông Anh boãngchôït thoátleân:

-- Anh bieát khoâng, laâu laém roài, mình khoâng aên haøo noåi.

-- Sao laïi khoâng?

-- Khi mình coøn ôû treân ñaûo ñoù, chæ coù moãi moùn haøo vaø döøa ñeå aên vaø mình nghó neáu mình phaûi aên haøo nöõa chaéccheát quaù!

Ñaûo ñoù -- moät trong haøng chuïcngaøn hoønñaûo trong quaànñaûo Namdöông -- laø moät nôi hoangvaéng chotôùikhi giañình naøng vaø haèngtraêm daân tînaïn Vieätnam ñaémtaøu tôùi ñoù vaøo naêm 1979. Treân ñaûo naày naøng ñaõ choâncaát ngöôøi chò, cheát vì nhöõng thöôngtích gaâyneân töø vuï bò boïn haûitaëc Thaùi cöôõnghieáp, cuøngvôùi ngöôøi anh bò gieátcheát khi coá cöùu chò naøng.

Tôùi Myõ, giañình naøngï phaûi maát nhieàu naêm môùi thíchnghi ñöôïc -- meï naøng bò khuûnghoaûng khaù laâu -- nhöng cuoáicuøng roài hoï cuõng thíchnghi ñöôïc vôùi ñôøisoáng môùi. Anhchò naøng thì anphaän, moät ngöôøi hoïcra laøm nhasó, moät ngöôøi baùn ñòaoác; nhöng coøn Phöông Anh trôû neân quayquaét vaø vaøo naêm 1991 ñaõ trôûveà laïi Vieätnam maëcduø chameï naøng phaûnñoái.

Moät tay naøng döïng neân moät quaùn bar sangtroïng ôû Saøigoøn -- töøng chieác gheá, moãi caùigiaù caém ñeøncaày, moãi ngoïnñeøn ñeàu ñöôïc thieátkeá theo yùthích cuûa naøng. Vaø naøng ñaõ taïoneân moät tieáng vang. Ñeánñoãi aùoquaàn naøng maëc ñeàu ñöôïc giôùi meänhphuï Saøigoøn baétchöôùc.

Nhöng naøng nhìnnhaän laø trong ñaùyloøng naøng, naøng ñaõ quayveà Vieätnam laø ñeå ñoáimaët vôùi nhöõng quyõsöù. Naøng phaûi ñoáidieän vôùi nhöõng keû ñaõ cöôõngböôùc naøng cuøng giañình boû Vieätnam rañi -- roàiø coønphaûi laømvieäc vôùi hoï -- vaø cuoáicuøng côn phaånnoä cuûa naøng ñaõ vôiñi raát nhieàu, nhöng khoângphaûi laø heát.

Vaøi naêm tröôùcñaây, nghetheo lôøi thuùcduïc cuûa meï, ñeà cho quaùkhöù ñöôïc yeânnghæ, naøng thueâ moät chieác thuyeàn ñi ñeán hoøn ñaûo ñoù ôû Namdöông ñeå hoátxaùc chò naøng. Khi tìm thaáy hoøn ñaûo ñoù thì phaànmoä cuûa ngöôøichò ñaõ bò nöôùc cuoántroâi töï baogiôø. Naøng thôûdaøi noùi: "Chaúng coøn gì caû."

Ngaøynay, naøng coùphaàn meätmoûi ueåoaûi. Quaùn bar cuûa naøng ñaõ ñoùngcöûa saùu thaùng vì toaønhaø ñang ñöôïc chænhtrang, nhieàu ngöôøi beânnaày ñeáánñoù laømaên nay ñaõ boûñi vì cuoäc khuûnghoaûng kinhteá, coøn naøng thì khoâng chaéc laø seõ laømlaïi nöõa khoâng.

-- Taùm naêm ôû Vieätnam xem nhö laø ñuû, mình coøn nhieàu thöù ôû Chaâu AÂu vaø Nöõu Öôùc. Vaûlaïi, mình coøn nhieàu chuyeän phaûi laøm.

Moät trong nhöõng döïaùn cuûa naøng -- mua vaøi moùn ñoàcoå ôû AÁnñoä cho moät ngöôøi baïn, moät quyeånsaùch naáuaên (loaïi "saùchmôùi, nhöõng moùnaên Vieätnam treân khaép theágiôùi"), ñaàutö vaøo moät nhaøhaøng ôû Los Angeles, moät khaùchsaïn ôû Nöõu Öôùc -- vaø nöûa loá chuyeän khaùc.

Toâi hoûi naøng vaäy chôù ñaâu laø nhaø?

Naøng thôûdaøi. Naøng khoâng thích caâuhoûi. ÔÛ caùi tuoåi 34, caâu traûlôøi cuûa naøng hôøhöõng nhö hoài coøn tuoåi 24:

-- Coùleõ L.A., giañình mình ôû ñoù. Nhöng chaû bieát mình thöïcsöï muoán soáng ôûñaâu? Mình khoâng bieát. Coùtheàõ laø Nöõu Öôùc. Coùtheå laø Luaânñoân. Coùtheå laø San Francisco.

Toâi nghó, ñaây laø caùchsoáng cuûa naøng. Cöù ñi maõi ñeå boûqueân quaùkhöù. Nhieàu Vieätkieàu ñaõ soáng nhö naøng. Sinhra ôû Vieätnam, baétñaàilaïitöøñaàu ôû xöù khaùc, vaø theágiôùi boãngnhieân thuheïp laïi nhö moät caùi laøng nhoû. Vaø nhöõng ngöôøi naàyï trôûthaønh nhöõng coângdaân theágiôùi ñaàutieân. Goácgaùc cuûa hoï khoâng coøn bò buoäc vaøo ñaátnöôùc hoaëc nôichoán naøo nöõa.

Neáu Phöông Anh döøngchaân ñöùnglaïi, naøng seõ bieánthaønh moät conngöôøi khaùc.

Nhöng khoûi lo. Tieäcmöøng toái Giaothöøa vôùi baïnhöõu ñaõ ñöôïc söûasoaïn, khoaûng 50 ngöôøi. Naøng mômaøng nhìn veà phía doøngsoâng noùi:

-- Boïnmình seõ gaëpnhau taïi Luang Prabang, Laøo. Boïnmình seõ côõivoi voâröøng vaø ñighe xuoâitheo doøng Cöûulong vaø uoáng champagne. Coù muoán ñi khoâng?

English version © 1999. Pacific News.