Về "Cảicách 
tiếngViệt" 

dchph
2/27/2002

Thưgởi ông Tran:

Từchỗ ông đứng ở tưthế đốilập với tôi nay độtnhiên ông lại đứngra biệnhộ cho tôi! Xin cảmơn ông cáiđã!

Ông nói: "Tính tôi hồ đồ nhưng hiểu chuyện." Ðánglẽ câu nầy để tôi nói mới đúng, nhưngthôi khỏinói chứ giờ nóira tôi cảmthấy ngượngmiệng vì giốngnhư tôi đinịnh ông vậy!

Về phêbình của ông cóphần hơinặng đốivới những người đã cólòng với tôi đã bỏchút thờigiờ phêbình bàiviết về sửađổi tiếngViệt. Cóthể là họ có đọc bàiviết của mình nhưng cókỹ không thì khôngbiết! Tôi phục phêbìnhgia phươngTây ởchỗ là khi họ phêbình ai họ thường đọc và nghiêncứu rấtkỹ đốitượng.

Nhữnggì tôi muốn nói thì ông dànhnói hếtrồi thànhthử tôi chẳngbiết nóichinữa, có nói mấyđinữa thì cũng khôngthểnào nói hay bằng ông được. Và nếu tôi khôngmuốn "cuộcchiến" lại tiếptục thì chẳngbiết đến baogiờ kếtthúc. 

Thôithì xin mời quívị quantâm đến vấnđề tiếngViệt đọc bài "Sửađổi Cáchviết TiếngViệt" vì nhữnggì tôi muốnnói phầnlớn đãđược trinhbày ởđấy, vì nếu quívị nhảyngang vào phêphán khi chưarõ ấtgiápgì thì kểra cũng kháoan cho kẻhènnầy. 

Nóivậy có côngbình không cácbạn?

Thưa Ông Trân:

Nóivậy chứ tôi vẫncòn ngứangáy muốn đưara một vài ýkiến về vấnđề ông nêura:

1) Làmsao ông cảđoán là tiếngViệt ta xưakia rấtcó thế là âm gần giống "Quẻng" mà khôngphải là tiếngBắc? Có bằngchứng hay võđoán khôngluậncứ? 

Tôi thì lại nghingờ tiếngViết trướcđây cóthể giốngnaná tiếngHuế ngàynay (tràdưtửuhậu đoánmò thôi -- vì tiếngHuế dườngnhư chỉcó 4 thanhđiệu, và với 4 thanhđiệu này nếu ngườiHuế nói tiếngQuanthoại sẽ trởthành nói tiếngHán giọng Hồnam (cũng bốn thanhđiệu, giọngnói của ông Mao Trạch-Ðông), mà Hồnam (khu ÐộngÐìnhHồ là nơi cóthể là nơi xuấtphát của tổtiên dânViệtnam ngàynay. Nơi mà một sắcdân đã lai Hán nhưng vẫncòn giữ mộtsố tậptục như "connít" lấy vợ! DânViệt mình ngàyxửangàyxưa có tậptục nầy. Và đây cũng cóthể là nơi còn cóngười thờ Hai BàTrưng, là nơi cóthể là Vua Kinh Dương Vương cỡngựa đẻo côngchúa saulưng là người rãi lôngngỗng.... (Xinlỗi, càngdàidòng cànglạcđề!)

2) "Muốn tiếng Việt trở thành một ngôn ngữ cấu trúc như tiếng Anh để có thể có một ngữ pháp hẳn hoi" Colẽ câu nói nầy hơisai và lố là ởchỗ tựbảnchất ngônngữnào cũng hàmchứa tựnhiện những quiluật cấutạo âmvận và ngữnghĩa, và đólà "vănphạm" (vănpháp). Vănphạm chỉ là những quiluật mà ngườita rútra từ những gì sẵncó trong một ngônngữ. 

Nhưng ông nói đúng ởchỗlà: phải đưa tiếngViệt đếnchỗ trởthành một ngônngữ cấutrúc (structured language -- tôi đoán chừng là từchuyênmôn nầy vì ông đã đưa tiếngAnh ra làmthídụ, và tuy ông chưa địnhnghĩa từ nầy nhưng hyvọng là tôi đoán tôi hiểu -- ai khônghiểu thì cứ mang tiếngViệt viết từthời Phạm Quỳnh ra sovới tiếngViệt chuẩn ngàynay thì rõ. Cấutrúc của ngônngữ do ảnhhưởng cúpháp tiếng Pháp đã ảnhhưởng ngượclại cáchviết và diễnđạt của tiếngViệt! Rõràng là tiếngViệt ngàynay khôngphảilà tiếngViệt của Ðôngdương Tạpchi, và cũng khôngphải là ngônngữ diễnđạt của thời cụ Nguyễn Du.) Tómlại là hìnhthái cấutrúc quycủ của ngônngữ (baogồm cả cáchviết, cách chấmcâu, cách biệnluận về vấnđề... cứ mang một "essay" trong tờ Times ra phântích thìrõ -- gầnnhư khó ai cóthể cắtbớt chữ câu trong bài luậnvăn đó cả!

3) Ông nói một câu rất chílý, câu mà tôi muốn nóivới ông (nhưng nghĩ khôngra)  khi ông cố bênhvực cho vaitrò HánNôm và hữnghờ với Quốcngữ: "Chữ Quốc Ngữ là phương tiện chứ đâu phải là quốc tuý đâu mà cải không được.(...) Tiếc cho chữ Quốc ngữ, từ thuở đầu đó chỉ là phương tiện mà cứ đánh lầm qua quốc tuý, nghe cải cách là như chạm vào điều quốc tuý vậy." 

Nhưng có điều tôi cũng muốnnói là cũngcó "cáiquốctuý" cũng nên "cải", thídụ "thủcựu" và "bảothủ", là những quanniệm, suynghĩ, tậptục... cốgiữlấy cáicũ, xemlà tốt, cứ nânniu mãi khôngdám buôngra, ngạithayđổi sợcảicách -- lấy giátrị của dânmình làm thướcđo cho dânkhác)  Sống ởtrênđời, sáu mươi năm làmấy màsao cứphải hẹphòi vớinhau đểlàmgì...

Bài 2

Thưa Ông Tran:

Ðọc bàiviết chântình của ông tôi lại cũng bầnthần mất cảbuổi. Lôngngôn khuamôi múamỏ tưởng chovui mà aidè ông lại để hết niềmtin vào chuyệnngiêncứu về mốitươngquan giữa tiếngHán và tiếngViệt.

Nóithật tàiliệu ghichép đếnnay tạmcđủ với trên 20 ngàn tấmcạt ghichép, nhưng hằngngày lubu chuyệncơmáo, tốivề chỉ đủ chútít thờigiờ cậpnhật trangmạng vny2k, trảlời email... là hếtgiờ. Chẳnghạn như trêng trangmạng tôi có bàinghiêncứu theodạng tựđiển "Từnguyên HánNôm" đang tìmcách chuyểnđổisang unicode, xong lạiphải tạo database, đổira mạng để ngườiđọc muốn biết chữgì, gõ mộtcái là ra! Thế mà dudưa cảnămnay chưa bắttay làm. Tươngtự, cáibài "Introduction to Sintic-Vietnamese" mới viết có đoạnđầu, lại chuyện unicode, rồi cứ lữnglơ... Nói nhưvậy để muốn nói với người đang mongđợi tàisức nhỏmọn của mình để hiểu cái cõiđời trầntục nầy chuyệnáocơm làm mấthếtthờigiờ của mình. Và có phầntrần nhưvậy để vềsau rũi chẳng làmđượctròtrốnggì như đã hứa cũng bớtchútphần hổthẹn!

Nhântiện ông đềcập đến những từ thuầnNôm có liênhệ với tiếngHán, tôi linhđộng "braimstorm" viếtvội (chảcó thờigiờ chứngminh tríchdẫn gìhết ởđây, mộtvài từ "thuầnNôm" có "gốcHán" theo bảngliệtkê dướiđây. Hyvọng là mìnhkhông múagậy vườnhoang, cógì saisót xin chỉgiáo cho. Xin cảmơn.

Mong ông và các bạnđọc khác bỏchút thờigiờ suyngẫm có nên xếp tiếngViệt vào ngữhệ Mon-Khmer haykhông. 

Tìnhthân.

PCDong

Trảlời 
của Ông Tran

Author: Tran 
(---.sbphrd.com)
Date:   Thursday 02-28-02 07:37 (PST)

Ông PC,

Có lẽ cách viết trào lộng làm ông hiểu lầm ý chăng? Chẳng qua là tôi đưa ra một lô một lốc để phá cái chấp về cách nhìn quốc ngữ. Khi người ta thấy được vai trò của nó là một văn tự ký âm có thể ghi xuống được các lối phát âm của thổ ngữ để từ đó khai thác các ưu điểm mà văn tự ký âm có thể mang lại . Tôi không bao giờ nói tiếng Việt là do tiếng Quẻng hay bất cứ một thổ ngữ nào làm chuẩn mà các thổ ngữ đã tạo nên tiếng Việt. Khi nhập nhằng với phương ngữ Bắc ta lại vô tình bỏ qua các yếu tố địa phương mà lần mò gốc tiếng Việt. Chuyện hơi xa đề! Ví như nghiên cứu Hán cổ thì phải đi tuốt hết các tỉnh lị Trung Quốc, tiếng Khách Gia, tiếng Việt Nam vv để lập bảng so sánh. Tiếng Việt ta nghiên cứu cứ đóng khung trong Quốc Ngữ lại chiếu vào sở học do Tây để lại mà người sau lại cứng nhắc không uyển chuyển nên hể đưa ra cái gì dù là chuyện cần thiết cũng bị trấn nước trước đã.

Còn vấn đề thứ Hai, do sinh sau đẻ muộn và không nên đánh lầm với quốc Tuý như các văn tự Anh, Pháp vv nên từ đó ta cũng có thể lập ra quy ước để dần dần đưa tiếng Việt thành một ngôn ngữ "cấu trúc" để thuận tiện cho con cháu sau này khi dùng văn tự latin. Còn gì hay hơn, khi người ngoài muốn hiểu một sự kiện gì về VN chỉ cần nhấn máy một cái là bản Việt văn nó thành Anh văn, Pháp văn. Dù là văn sống sượng nhưng cần thiết biết mấy. Cái ngôn ngữ bây giờ với lối viết La Đinh Phương Thể như hôm nay là sở đoản khó lòng khắc phục. Khi tôi nói cấu trúc là có ý hướng tới chuyện đó chứ không phải nói tiếng Việt không có "cấu trúc" và không có "ngữ pháp". Mình cần liệt ra loại này thật rõ ràng chứ không để mờ mờ ảo ảo. Đại khái hơi hồ đồ một chút là khi ta đã lỡ bắt chước mẫu tự latin thì nên khai thác tất cả các sở trường mà mẫu tự latin hiện đang chiếm ưu thế trên thông tin. Chứ ai dè dòm thì như latin mà khi đánh phải có phần mềm. Tôi rất lấy làm xót xa chuyện này nên cũng như ông tìm một phương pháp giải quyết. Mà đã tìm phương pháp giải quyết rồi thì làm cho tới là tuỳ cơ theo kỷ nghệ thông tin mà biến luôn thành cấu trúc để dịch qua dịch lại cho tiện. Nghe thì khó lắm nhưng mà nếu có đổi thì với chữ nghĩa latin thì người học lại cũng độ ba tháng là xong. Khó đọc cũng đâu khó bằng chữ vietnet thế mà thiên hạ dùng máy ở hải ngoại thông thạo.

Xinmời Xemtiếp

Revised 24/12/2005

Ðọcthêm Ýkiến của Ðộcgiả khác