LÔØI GHICHUÙ CUÛA CHUÛBUÙT:
Baøihoïc nhöõng nhaølaømphim phim taøilieäu Myõ coønphaûi
hochoûi veà Vieätnam ñoùlaø Vieätnam khoângphaûi laø ñöùatreû
möôøiboán tuoåi. Cuoán phim "Regret to Inform" (Raáttieác
Xinñöôïc Baùotin) cuûa Barbara Sonneborn cuõng khoâng ngoaïileä.
Chuûbuùt Andrew Laâm cuûa PNS (Dòchvuï Tintöùc Thaùibìnhdöông)
ñaõ vieát nhö vaäy. Anh laø ngöôøi ñaõ nhaänthaáy cuoánphim
mang moät noäidung chaúng gioáng tígì vôùi trínhôù veà chieántranh
ôû Vieätnam cuûa anh. Andrew Laâm laø nhaø bìnhluaän cho Ñaøi
Phaùtthanh Coângcoäng Quoácgia, anh coøn vieát truyeänngaén vaø
caùc baøi töôøngthuaät cho New California Media (Heäthoáng Truyeànthoâng
Cali Môùi), trangnhaø www.ncmonline.com cuûa heäthoáng truyeànthoâng
saéctoäc cuûa PNS.
Laø moät ngöôøixem laâunaêm nhöng ñaõ
meätmoûi vôùi nhöõng hìnhaûnh boäpchoäp veà cuoäc Chieántranh
Vieätnam, toâi ñaõ taïo cho mình moät thaùiñoä -- caûmxuùc tröôùc
moät taùcphaåm khoânghaún laø gioángnhö ñöôïc noù khaisaùng.
AÙichaø, toâi nhaänthaáy mình mang caùi
thaùiñoä ñoùra aùpduïng khi toâi xem "Regret to Inform,"
(Raáttieác Xinñöôïc Baùotin) moät cuoán phim taøilieäu veà nhöõng
quaûùphuï cuûa cuoäc chieántranh Vieätnam cuûa Barbara Sonneborn.
Trongkhi toâi caûmñoäng ñeán chaûy nöôùcmaét nghe nhöõng chöùngnhaân
vaø hìnhaûnh cuûa cuoánphim, toâi nhaänthaáy trong cuoánphim taøilieäu
löøngkhöøng naày chöùa raát ít ñieàu so vôùi trínhôù veà
Vieätnam cuûa toâi, trínhôù veà moät ñaátnöôùcbò chiareõ
traàmtroïng bôûi moät cuoäc noäichieán, laø nôi maø hai mieàn
Nam Baéc ñaõ cheùmgieát nhau tröôùckhi ngöôøi Myõ ñeán raát
laâu.
Trong kyùöùc cuûa toâi, oâng caäu caû cuûa
toâi theo boäñoäi cuûa Hoà Chí Minh taäpkeát ra Baéc trongkhi
hai ngöôøi em cuûa oâng ñilính trong Quaânñoäi Vieätnam Coänghoaø,
saunaày hoï trôûthaønh phicoâng oanhtaïc cô, ñaõ doäibom B52 leân
ñaàu ngöôøi anh vaø quaânnguõ cuûa anh. Ñieàuñoù coùnghiaõlaø
kyùöùc veà chuyeän ngöôøi Vieät gieát ngöôøi Vieät trong moät
taántuoàng voânghóa vaø ñaãmmaùu maø trongñoù ngöôøi Myõ chæ
laø nhöõng dieãnvieân phuï. Ngöôøi Myõï ñaõ giao suùngñaïn
cho Quaânñoäi Vieätnam Coänghoaø, ñoácthuùc hoï, vaø cuoáicuøng
ñeåmaëc hoï kieättaän giöõa chieántröôøng soâisuïc.
Söïkieän maø Hoakyøgiöõ moät vaitroø chuûchoát
trong cuoánphim cuûa Sonneborn chaúngcoù gì laï. Noùichocuøng, Vieätnam
laø moät cuoäc chieántranh phöùctaïp, coù ba phe, moät caâuchuyeän
daøidoøng thöôøng ñöôïc ruùtgoïn thaønh hai phe -- Myõ ñöôngñaàu
vôùi taátcaû ngöôøi daân Vieät. Töø caùchnhìn ñoù, chuùngta
nhìn thaáy ngöôøi Myõ laø nhöõng keû baïotaøn vaø nhöõng ngöôøi
Vieätnam ñoäi noùnlaù voâtoäi, chæ bieát chôøñôïi ñeå bò
saùthaïi.
Chuùngta ñöôïc keålaïi ñieàunaày khoâng
phaûi baèng töøngöõ maø laø baèng nhöõng ñoaïn phim chieáu
phicô Myõ doäi bom vaø bomlöûa leântreân xöù nhieätñôùi naày.
Chuùngta ñöôïc chieáu chothaáy caûnh daân Vieätnam bò troùichaët
vaø luøañi nhö ñaøn boø do lính Myõ daãndaét, hoaëcbò nhöõng
baùngsuùng ñaùnhvaøo ñít. Chuùngta chöa heà nhìnthaáy moät laànnaøo
caûnh moät ngöôøi Vieätnam caàm suùng. Chuùngta chöa heà nhìnthaáy
moät laànnaøo caûnh moät ngöôøi Vieätnam baän aùotraän, baátkeå
ñoùlaø Vieätcoäng hay lính cuûa Quaânñoäi Vieätnam Coänghoaø.
Chæcoù ngöôøi Myõ môùi coù vinhhaïnh ñoù, vôùi töcaùch laø
lính Myõ, laø nhöõng keû uoánnaén lòchsöû.
Nhöõng hìnhaûnh trong cuoánphim gôïiyù
cho ta thaáy ngöôøi Vieätnam laø nhöõng naïnnhaân thuïñoäng
cuûa ñònhmeänh cuûa hoï -- ñieàunaày dónhieân laø khoâng giaûithích
ñöôïc söï baïitraän cuûa Myõ. Ñieàu toâi muoán noùi vôùi
Sonneborn vaø taát caû nhöõng nhaølaømphim ngöôøi Myõ laø ngöôøi
ñaõ töøng laøm nhöõng cuoánphim lieânheä ñeán Vieätnam laø:
Vieätnam khoângphaûi ñöùatreû möôøiboán tuoåi.
Caâuchuyeän Vieätnam khoâng phaûi môùi baétñaàu
keå töøkhi chieác tröïcthaêng ñaàutieân cuûa Myõ ñaùpxuoáng
nhöõng ñoàngruoäng, vaø ñaõ chaámdöùt khi chieác maùybay tröïcthaêng
cuoáicuøng rôøikhoûi khoûi ñænh saânthöôïng cuûa Toaø Ñaïisöù
Myõ ôû Saøigoøn. Ngoaøi cuoäcchieántranh Vieätnam ra, chæ noäi
trong theákyû 20 ngöôøi Vieät ñaõ chieánñaáu choáng Phaùp,
choángNhaät vaø choáng Taøu, vaø roài ñaõ tieáptuïc xaâmlaán
Caêmboát khoaûng möôøi naêm, vaø Vieätnam chöa moät laàn baïi
traän -- ôû ñaây khoângkeå ñeán söï thaáttraän cuûa Mieàn
Nam Vieätnam.
Chuyeän cuûa nöôùc toâi laø moät bikòch
ñaõ khôûisöï khi nhöõng chieánhaïm Phaùp ñaàutieân giongbuoàm
tieánvaøo Soâng Höông gaàn hôn 200 naêm tröôùc vaø hoï ñaõ
chiacaét vaø thoángtrò ñaátnöôùc naày baèng caùch lôïiduïng
nhöõng dòbieät giöõa hai mieàn Nam Baéc ñeåroài gaâyra nhöõng
haäuquaû gheâgôùm veàsau. Vaø bikòch naày ñaâu ñaõ ñöôïc
keátthuùc khi Haønoäi tieáptuïc thoángtrò Saøigoøn vaø Mieàn
Nam vôùi yùthöùcheä coängsaûn ñaõ bò beátaéc maø trong 25 naêm
qua ñaõ caûntrôû vaø gaâyhaïi hôn laø ñaõ giuùpích ñöôïcgì.
"Disaûn do cuoäcchieán ñeålaïi laø gì?"
Sonneborn ñaõ ñaët caâuhoûi trong phim cuûa baø," vaø chuyeängì
ñaõ xaûyra saukhi quaânñoäi Myõ ruùtveà nöôùc?" Chuyeängì
ñaõ xaûyra khi quaân Myõ ruùt veà nöôùc laø Haønoäi -- naïnnhaân
bieánthaønh keû thaéngcuoäc cuûa nöôùc Myõ -- töùctoác cho
thihaønh moät chínhsaùch traûthuø trong Mieàn Nam baïitraän, ñemnhoát
gaàn moät trieäu ñaønoâng Mieàn Nam vaøo trong caùc traïi hoïctaäp
caûitaïo vaø eùpbuoäc haøng traêmngaøn giañình thuoäc giaicaáp
trunglöu ôû Mieàn Nam soángdôûcheátdôû taïi nhöõng Vuøng
kinhteámôùi trongkhiñoù taøisaûn cuûa hoï bò tòchbieân. Coù hôn
hai trieäu ngöôøi Vieätnam lieàucheát ngoaøi bieåncaû laøm
thuyeànnhaân ñeå troánchaïy.
Toâi töïhoûi ñaâulaø nhöõng tieángnoùi
cuûa nhöõng quaûphuï maø choàng cuûa hoï bò cheátñoùi trong
nhöõng traïi hoïctaäp caûitaïo? Ñaâulaø nhöõng tieángnoùi cuûa
nhöõng ngöôøi bò buoäc phaûi troánkhoûi Vieätnam baèng ghe ñeå
chuivaøo nhöõng traïi tînaïn trong khi chôø caùc nöôùc phöông
Taây nhaänvaøo? Toâi töï hoûi taïisao nhöõng nhaølaømphim laïi
cho laø chuyeän ñaùp phicô bayñi haøngngaøn daëm ñöôøng vöôït
ñaïidöông ñeán Haønoäi ñeå phoûngvaán nhöõng quanchöùc coängsaûn
vaø quayphim nhöõng caûnh nuùi voâi huøngvó hoaëc nhöõng doøngsoâng
oùngaùnh laïi deã laøm hônlaø vieäc chæ caàn laùixe vaøi traêm
daëm ñeán San Jose hoaëclaø Los Angeles hoaëclaø Dallas ñeå phoûngvaán
khoaûng trieäu ngöôøi Myõ goác Vieät ? Coùphaûichaêng bôøivìnhöõng
caâuchuyeänkeå huønghoàn cuûa nhöõng ngöôøi naày coùtheå seõ
ñaùnhmaát maëccaûm töïngaõ toäiloãi cuûa ngöôøi Myõ ? Neáu
quaûthöïc nhövaäy, caâu traûlôøi daønhcho caâuhoûi khaùc nöõa
cuûa baø Sonneborn lieânheä ñeán disaûn cuûa cuoäc chieántranh
laø nhö vaày: Chieántranh vaø haäuquaû cuûa noù baogiôø cuõng
teähaïi. nhöng noù caøng teähaïihôn khi lòchsöû cuûa noù bò
bò ruùtgoïn vaø nhieàu tieángnoùi cuûa nhöõng ngöôøitrongcuoäc
ñaõ bò böngbít. Keátquaû cuûasöï thoângtin sailaïc vaãn luoânluoân
laø söï doátnaùt.
