Thaày toâi: Moät
giaácnguû daøi
Baøi cuaû Trònh Nhaät
"OÂng Hoaø bò hoânmeâ roài!".
Lôøi anh Ñoã Vaên ñöatin vaøo moät buoåitoái cuoái thu, khi
trôøi Luaânñoân coøn öôùtaùt vì nhöõng traänmöa laátphaát
hoàichieàu, ñöôøngphoá coøn taûtôi laù ruïng vì nhöõng
traängioù thuphong.
Nghe Ñoã Vaên noùi Thaày bò hoânmeâ maø
toâi vaãnchöa tin vì nghóraèng anh noùiñuaø, thích phaotin
giaätgaân. Toâi coøn nhôù caùi toái hoâmñoù, toái Thöù Saùu
28-10, naêm cuoáicuøng ñeänhò thieânnieânkæ, chuùngtoâi ñöôïc
môøi tôùi döï moät böõatieäc taïi nhaø cuaû anhchò Ñoã Vaên,
ôû phiaù Taây Nam, caùch Trungtaâm thaønhphoá khoaûng 30 caâysoá.
Böõatieäc do anh Ñoã Vaên, ñoàngnghieäp cuõ Ñaøi BBC,
khoaûnñaõi thì vöøa laø ñi ñoùn chuùngtoâi, ngöôøi töø
Amsterdam ñeán maø cuõng laø ñöatieãn chuùng toâi, ngöôøi
ñikhoûi Luaânñoân vaøo saùngsôùm ngaøy hoâmsau. Trongluùc ñang
tieäctuøng, laïi giaätmình nhôùñeán Thaày, toâi ñaõ nhôø anh
Ñoã Vaên ñieänthoaïi goïi sang Mó hoûithaêm, nhöng tieácthay
chæcoù tieáng trong maùynhaéntin (answering machine). Ñaønhthoâi!
Bieát laømsao hôn?
Tröôùcñoù, keåtöøkhi ñöôïc Thaày
chobieát laø seõphaûi traûiqua moät cuoäc giaûiphaãu tim
quantroïng (by-pass surgery) vaøongaøy 19-10, toâi vaãn ñeåtaâm
theodoõi tintöùc veà söùckhoeû cuaû Thaày. Trongluùc ñang ôû
Hoaølan, maø Thaày thích goïi laø Haølan, toâi ñaõ ñoâibalaàn
ñieänthoaïi sang nhaø Thaày ôû Mountain View, California, maø Thaày
quen goïi 'Mountain View' laø 'Sôncaûnh', thì chæ ñöôïc ghe
gioïngnoùi tieáng Mó cuaû Thaày trong maùynhaéntin. Hoûithaêm
Thaày qua 'email' thì cuõng khoâng hôn gì, vì töø ngaøy bieát
mình bò suytim (heart failure), Thaày ñaõ phaûi lo giöõgìn
söùckhoûe, bôùt coâng bôùt vieäc, khoâng maáy lieânlaïc
thötöø vôùi ai, maëcduø Thaày luùcñoù ñang laøm
Vieäntröôûng Vieän Vieäthoïc môùi thaønhlaäp ôû Garden Grove,
Nam California. Ñeå traùnh bôùt vieäc nhaän 'emails', töø
ñiaïchæ ñieänthö cuõ 'wingdinh@ix.netcom.com', Thaày ñaõ ñoåi
sang 'dinhhwangwien@earthlink.net', laø ñiaïchæ maø toâi chæ moät
laàn duynhaát nhaänñöôïc baùocaùo söùckhoeû cuaû Thaày. Böùc
ñieänthö, ñeàngaøy Thöùbaåy, 19 thaùngtaùm, naêm 2000, Thaày
vieát cho Coâ, cho caùc con, cho caùc chaùungoaïi, khi hoï ñi
Thaùilan nghæheø ñoâiba tuaànleã, maø toâi vaãn coøn giöõ trong
maùy 'computer', coù noäidung nhö sau:
"Dear Wife, Children and Grandchildren: I have
received David's Email and My-Khue's also. Look forward to welcoming back
Pat, Antonio and My-Khue from Bangkok on August 16, and Ba Ngoai, and the
rest of the gang on August 21. Friday phone calls received: HoangThi Trang
(Houston, TX), Chi Nga, Co Trong. Saturday calls from: DuongDucNhu, VienLinh
(Khoi-hanh monthly), Thim Dinh-The, Cu TranTrongPhuc, Viet-Hang, Dinh-Hung,
and TrinhNhat from Sydney. Sunday calls from: Chi Mai (she and anh Van back
from China trip), Annette (from Honolulu) and Bac Ai (from Virginia). I eat
OK, plenty of fruit and vegs, with sa-siu, gio lua, cha gio from our
freezer) as well as the wild rice + broccoli dish and the two huge chicken
pieces that Sharon had given me. Drink a lot of juice, too. I take slow
walks twice a day as usual. Monday Aug 14, 2:30 pm, I have dental
appointment with Dr. Peter T. Yoshida in downtown Mountain View
(650-968-3820). Debbie Viet-Hang, who is in Florida with Tim Fish and the 2
boys for a week, will call Dr. Yoshida to tell him that I have a heart
condition and will need antibiotics before teeth cleaning. Of course, I'll
remind him, too. Until next time, Love, Dinh-Hoa Nguyen."
Thaày Coâ Hoaø coù ba coâ congaùi: Patricia
Myõ Höng, Cynthia Myõ Huyeàn, Deborah Vieät Haèng ñeàu ñaõ
laäpgiañình vaø ñaõ coù con, coù caùi. Hai coâ Höng, Huyeàn coù
teân Vieätnam baétñaàu baèng chöõMyõ laø vì sinhra treân ñaát
Myõ. Coâ Haèng sinh ôû Vieätnam neân teân baétñaàu baèng
chöõVieät. Chærieâng caäu contrai uùt laø Gregory Ñình Huaân nay
ñaõ gaàn 40 tuoåi vaãncoøn vuisoáng ñoäcthaân.
Thaày laø ngöôøi thích giaothieäp roäng.
Ngaøy coøn laøm Giaùmñoác Trungtaâm Vieäthoïc ôû Ñaïihoïc Nam
Illinois, Carbondale, maø coùluùc Thaày coøn goïi 'Carbondale' laø 'Thungluõng
than', Thaày thích khoaûnñaõi khaùchkhöùa tieäctuøng, coùleõ
moätphaàn cuõng vì taøi naáunöôùng kheùoleùo cuaû Coâ. Thaày
thích ñi dulòch ñoùñaây, khoâng quaûnngaïi ñöôøngxa,
luùcnaøo cuõng vuiveû töôicöôøi. Thaày thích chuyeäntroø,
keåleå. Thaày soátsaéng, maumaén traûlôøi thötöø baïnbeø,
ñoàngnghieäp, hoïctroø cuõmôùi. Ai caàn chitieát thamkhaûo gì
maø Thaày bieát, Thaày saünsaøng, heátloøng giuùpñôõ, tìm
chobaèngñöôïc, khoâng quaûnngaïi giôøgiaác.
Tröôùckhi ñi chuïpsieâuaâm (ultra-sound)
ñeå bieát beänh naëng beänh nheï ñeánñaâu, Thaày vaãn nghó
laø beänh cuaû Thaày coùtheå chæ phaûi traûiqua moät
cuoäcgiaûiphaãu 'thoâng timmaïch', töùc laø nheïhôn 'gheùp
timmaïch'. Trong nhöõng cuoäcñieänñaøm haàunhö thöôøngxuyeân
vôùi Thaày, Thaày cho toâi bieát vaãn nghetheo lôøi baùcsó
uoángthuoác 'aspirine' vôùi lieàulöôïng thaáp ñeå giöõ cho
maùu loaõng, khoûi bò ñoùngcuïc. Ngaøynaøo cuõng ñiboä hai laàn
vaø cuõng ñoïc xong hai cuoán tieåuthuyeát trinhthaùm. Thaày meâ
ñoïc tieåuthuyeát loaïi naøy vaø Thaày ñoïc raát nhanh.
Thövieän löuñoäng coù xehôi mang saùchtruyeän ñeántaän
tröôùccöûa nhaø Thaày. Möôïnñaáy, traûñaáy!
Khi bieátñöôïc mình seõ phaûi giaûiphaãu
timmaïch, laáy 4 ñoaïn gaân ôû döôùi chaân ñem laøm 4 oáng
phuï daãn maùu vaøo tim, phoøng khi ñoängmaïch chính bò ngheõn,
Thaày ñaõ töï traánan mình baèng caùch nhaécñeán teân vaø
beänhtraïng cuaû moät vò nhaïcsó, nhaø soaïnnhaïc laõothaønh,
cuõng traïctuoåi Thaày. Vò naøy ñaõ phaûi giaûiphaãu noái caû 7
oáng phuï daãnmaùu vaøo tim, maø vaãn soáng, vaãn khoeû
nhöthöôøng.
Khi veàlaïi Sydney hoài ñaàu thaùng 11, sau
chuyeán AÂudu, toâi maymaén ñöôïc noùichuyeän ñieänthoaïi
vôùi hieànnoäi cuaû Thaày. Coâ Hoaø, teân thôøicongaùi laø Mít,
chobieát ñaõ 23 ngaøy roài Thaày vaãn naèm trong khu hoàisinh
caápcöuù (intensive care unit). Cuoäc giaûiphaãu tim laâu baåy
tieáng ñoànghoà hoaønthaønh toátñeïp. Baùcsó chuyeânkhoa
phaãuthuaät haïngnhaát treân theágiôùi cômaø! Song, nhöõng
bieánchöùng sauñoù ñaõ laøm Thaày meâman. Löôïng döôõngkhí
trong maùu Thaày coù luùc giaûm xuoáng thaáp kinhkhuûng. Thaày
coøn bò leâncônsoát, caùnhtay Thaày bò söng... Nhö Coâ Hoaø
keålaïi, thì maáy ngaøy tröôùcñoù, Cindy Myõ Huyeàn, baùcsó
chuyeânkhoa taâmthaàn (psychiatrist), vaøothaêm thì thaáy Thaày
maét coøn nhìn nhötheå nhaänra congaùi mình. Ngoùntaycaùi cuaû
Thaày, Thaày coøn hôi beûcuïp laïiñöôïc nhötheå radaáu laø
mình coøn tænh ñaáy!
Baüngñi töø hoâmaáy chomaõi tôùikhi anh
Phaïm Phuù Minh, Chuûnhieäm baùo Theákyû 21, chuyeån 'email' cuaû
anh Nguyeãn Ñình Cöôøng, chaùu cuaû Thaày, ñeàngaøy Thöùtö 29
thaùng 11, naêm 2000, thì toâi môùi bieát theâm tintöùc:
"Cho ñeán hoâmnay chöa coù gì khaûquan
hôn. Tim coù hoaïtñoäng. Thaän khoâng ñaùng quantaâm. Phoåi vaãn
phaûi duøng maùy thôû. Chaântay khoâng cöïaquaäy ñöôïc. Maét
khoâng focus ñöôïc. Vaãn coøn trong tìnhtraïng coma."
Nhötheá, tính töø ngaøy 19-10 ñeán 29-11,
laø Thaày ñaõ coinhö hoânmeâ 1 thaùng 10 ngaøy. Nhöng nhö 'email'
ngaøy 16-12 cuûa anh Ñoã Vaên chobieát thì, moätvaøi ngaøy
tröôùckhi maát, Thaày coù tænhlaïi vaø nhaänñöôïc maët
giañình baøcon. Sau laïi bieánchöùng, leâncônñau nöõa vaø
coùluùc coinhö Thaày ñaõ cheát trong thôøigian 12 phuùt. Laàn
aáy baùcsó cöuùsoáng laïiñöôïc nhôø phöôngphaùp caápcöuù,
nhöng baùohaïi, hoï laïi laøm chaûymaùu veátmoå ôû ngöïc
Thaày. Theá laø töøñoù Thaày hoânmeâ luoân vaø cuoáicuøng
giañình Thaày ñaõ quyeátñònh ñaønhphaûi taét maùytrôïsinh
(life support) vì keùodaøi cuõng voâích. Thaày chínhthöùc 'ruõ
nôïtraàn' vaøo luùc 2 giôø chieàu ngaøy Chuûnhaät 10-12-2000,
thoï 76 tuoåi. Ñaùmtang ñöa Thaày ñeánnôi annghæ cuoáicuøng
ñöôïc toåchöùc vaøo ngaøy Thöùbaåy 16-12-2000.
Töø laâunay, toâi vaãn nghó 'cheát' chælaø
traïngthaùi ñaémchìm trong moät giaácnguû daøi. Ai trong chuùngta
maølaïi chaúngphaûi traûiqua trongñôøi moät laàn vónhvieãn rañi.
Vì hoaøncaûnh ñaátnöôùc, ngaøy Meï toâi tö giaõ coõiñôøi,
ngöôøi ñaõ khoângcoù toâi beânmình. Ngaøy Boá toâi ñoätngoät
töøtraàn, ngöôøi ñaõ khoângcoù toâi hieändieän. Ngaøy Thaày
vónhvieãn rañi, toâi ñaõ khoângcoùñöôïc moät lôøi töøbieät,
tieãnñöa.
Laàn cuoáicuøng Thaàytroø gaëpnhau, caùchnay
ñaõ 5 naêm, naêm 1995, trong böõacômtoái taïi nhaø Thaày,
luùcñoù Thaày Coâ coøn ôû San Franscisco. Dòp gaëpgôõ naøy laø
nhaân chuyeán toâi ñöôïc Ñaïihoïc San Franscico State University
môøi sang thuyeáttrình veà vieäc giaûngdaïy Vieätngöõ vaø
Vieäthoïc ôû UÙc. Nhöng laàn ñaàutieân toâi ñöôïcbieát
ñeán Thaày thì ñaõ caùchnay 43 naêm, naêm 1957, khi vaãncoøn laø
moät hoïcsinh trunghoïc, chöa caû bieát thi Tuùtaøi laø gì, toâi
ñaõ tôùi döï buoåileã trìnhdieän Ban Giaûnghuaán vaø
giôùithieäu vò Taân Khoatröôûng, Tieánsó Nguyeãn Ñình Hoaø,
cuaû Tröôøng Ñaïihoïc Vaênkhoa Saøigoøn. Thaày luùcñoù môùi
ôû Mó veànöôùc, vaø ñöôïc boånhieäm laøm Khoatröôûng
Ñaïihoïc naøy.
Toâi chæ gaëp laïi Thaày khi chínhthöùc
ghidanh theohoïc taïi Ñaïihoïc Vaênkhoa vaøo ñaàu thaäpnieân
1960. Luùcñoù Thaày laø Tröôûngban Anhvaên, laø Ban khaùñoâng
sinhvieân ghidanh theohoïc. Toâi hoïc naêm Döïbò Anhvaên, vaø
toâi choïn 'Ngöõhoïc Nhaäpmoân' laøm moät trong nhöõng
moânnhieämí, thì cuõng laø "moântuû" cuaû Thaày.
Lôùphoïc thöôøng chaätcöùng ngöôøi, coùcaû ñeánhôn
haitraêm sinhvieân döïlôùp, ñi 'cours'. Sinhvieân coùkhi phaûi
ñöùng ôû ngoaøisaân ñeå nghe baøigiaûng, ghi 'cours'. Toâi coøn
nhôù, moãikhi böôùcvaøo lôùphoïc, treântay Thaày luùcnaøo
cuõng caàm moät tôøbaùo tieángAnh phaùthaønh taïi Saøigoøn,
coùtheå laø tôø Saigon Post hay tôø Saigon Daily News, ñeå
thænhthoaûng coù ñoâilôøi baønbaïc theâm tieángVieät, hoaëc
sosaùnh vôùi loaïi tieángAnh, tieángMó thöùthieät, thöùgiaû
trong baùo. Vôùi thaùiñoä ungdung, vôùi lôøinoùinaêng thöthaû,
töøtoán, Thaày ñaõ thoåi moät laøngioù môùi cho phongtraøo
hoïc ngoânngöõ taïi Vieätnam. Thaày ñaõ cho sinhvieân thaáy moät
caùinhìn roõ neùt veà khoangöõhoïc (linguistics) luùcñoù coøn
khaù môùimeû ñoái vôùi Vieätnam. Thaày ñaõ truyeànlaïi caùi
sôûhoïc, caùi kinhnghieäm maø Thaày ñaõ thaâuthaäp ñöôïc sau
10 naêm duhoïc taïi Hoakì cho caùc moânsinh. Nhö moät ñònhmeänh,
toâi ñaõ choïn theo böôùcchaân Thaày keåtöø ngaøy ñaàu
löuluyeán aáy.
Toâi coøn gaëplaïi Thaày saunaøy nhieàu
laàn nöõa, trong lôùphoïc cuõngnhö trong caùc kìthi vaánñaùp,
khi theohoïc caùc chöùngchæ 'Anhvaên Thöïchaønh', 'Ngöõhoïc
Vieätnam', 'Ngöõhoïc Anh', 'Vaênchöông vaênminh Anh', 'Vaênchöông
Vaênminh Mó'. Keåtöøkhi Thaày qua Mó laøm Coávaán Vaênhoaù
Toaøñaïisöù Vieätnam Coänghoaø taïi Washington D.C. vaøo naêm
1966, roài sauñoù Thaày sang daïyhoïc vaø laøm Phoù Giaùmñoác
Trungtaâm Vieäthoïc ôû Ñaïihoïc Southern Illinois University
(1969-1972) thì toâi chæ coùdòp lieânlaïc thötöø vôùi Thaày
trong töcaùch laø Chuûbuùt tôø Nguyeätsan cuaû Hoäi Giaùosö
Anhngöõ Trunghoïc Vieätnam maø Thaày ñaõ giuùp saùnglaäp vaø
laøm Coávaán.
Toâi baétñaàu lieânlaïc thöôøngxuyeân
hôn vôùi Thaày khi toâi sang UÙc duhoïc tunghieäp vaøo ñaàunaêm
1974. Vaø khi ñaátnöôùc 'vaätñoåisaorôi', toâi ñaõ sang Mó
thaêm Thaày taïi Carbondale vaøo muaøñoâng naêm 1975. Roài coøn
nhieàu laàn sauñoù nöõa. Haàunhö trong saùubaåy laàn sang Mó,
khi thì töø UÙc, luùc thì töø Anh, laànnaøo toâi cuõng coá
tìmdòp gheùlaïi nhaø Thaày ñoâibangaøy. Saukhi ñaäu xong baèng
MA (Hons) [Phoù Tieán só Haïng Öu] veà Ngöõhoïc, toâi ñöôïc
tuyeån sang Luaânñoân laøm cho Ñaøi BBC. Thayvì ñichuyeán maùybay
thaúng sang Anh, toâi ñaõ bayvoøng qua Mó, ñeå gheùthaêm Thaày
cuõngcoù, maø ñeå Thaày nhaénnhuû ñoâilôøi cuõngcoù. Thaày
ñaõ giôùithieäu, daïmvôï cho toâi: moät coâchaùu thuoäc loaïi
treûtrung, con moät baø chòhoï. Hai chòem thaátlaïc nhau vaø môùi
tìmgaëp laïi ñöôïcnhau ôû vuøng Hoathònhñoán.
Ngaøy tieãn toâi leânñöôøng sang Thuûñoâ
Washington D.C., trôøi muaøñoâng sau ngaøy Thanksgiving Day (Leã
Taïôn Chuùa) naêm 1979, tuyeát phuûñaày treân loáiñaäuxe,
tröôùccöûa nhaø. Töø trongnhaø khi laêngxaêng phuï toâi xaùch
haønhlí raxe, Thaày ñaâu coù ngôø chieác vali cuaû toâi quaù
naëng, ñaàugoái Thaày khuî maïnh xuoáng saøn caùi 'huîch'. Thaày
nhaênmaët, suyùtxoa. Chaéc laø ñau, nhöng Thaày laømraveû
khoângsao.
Chuyeän 'tieåuñaêngkhoa' cuaû toâi sauñoù
khoângthaønh. Tình Thaàytroø chuùngtoâi khoâng vìtheá maø
söùtmeû. Coùleõ laø taïi soá toâi 'laänñaän' vôùi
ñöôøngvôïcon. OÂng Boá toâi, thaày töûvi töôùngsoá
taøitöû, vaãn baûo theámaø! Tuoåi Tî maø mang chöõ Taân, laø
Taân Tî, neáu laáyvôï treã thì khoângsao, chöù laáyvôï sôùm
thì coùtheå phaûi 'tuïchuyeàn'. Boá toâi tuoåi Taân Hôïi, mang
chöõ Taân, ngöôøi phaûi 'tuïchuyeàn', laáy Meï toâi laø
ngöôøi vôï thöùhai khi oâng môùicoù 27 tuoåi. Boá toâi
saungaøy taûncö veà Phuûlyù, Haø Nam, thì ítlaâusau hoàicö veà
Haûiphoøng naêm 1946, tröôùc Meï toâi vaø chuùngtoâi, ngöôøi
coøn ñeøoboàng theâm moät baø nöõa.
Khaùc vôùi Boá toâi, Thaày toâi 'thuyûchungnhönhaát',
'choàngmoät vôïmoät', suoátñôøi beânnhau. Theo choã toâi bieát
thì Thaày khoângcoù thoùi traênghoa. Thaày hammeâ ñoïcsaùch, hôn
laø meâ ñaønbaø, phuïnöõ. Theo lôøi coâ Hoaø keålaïi, thì
coù naêm Thaày sang daïyhoïc tieángAnh ôû Maroác, Thaày meâ
ñoïcsaùch ñeánñoä tay luùcnaøo cuõng caàm quyeånsaùch. Maét
luùcnaøo cuõng khoâng rôøi tranggiaáy. Ñoïcsaùnh trongnhaø
ñaõñaønh, maø Thaày ra ngoaøiñöôøng cuõng ñoïc, vöøa ñi
vöøa ñoïc, khoângchòu troângchöøng xe coä, ñeå ñeánnoãi
xeñaïp noù ñi noù toâng caû vaøo ngöôøi, haátrôi caû
tôøbaùo.
Thaày meâ ñoïcsaùch ñaõñaønh, nhöng
Thaày cuõng ñaõ vieát coinhö khoângngöøngnghæ trong khoaûng
thôøigian 45 naêm, töø 1955 ñeán gaànkhi Thaày maõnphaàn.
Coùtheå noùi tínhtheo trungbình thì naêmnaøo Thaày cuõngcoù
saùch, baùo chuyeânmoân xuaátbaûn, aánhaønh. Töø saùch daïy
tieángAnh tieángVieät, töøñieån songngöõ, ñeán caùc baøivieát
veà vaênhoaù, ngöõphaùp, vaênphaïm, caùc baøi ñieåmsaùch veà
ngoânngöõ, vaênhoïc, tieåuthuyeát. Hai cuoánsaùch môùinhaát
cuaû Thaày maø Thaày ñaécí laø cuoán Vietnamese (TieángVieät
khoâng sonphaán), xuaátbaûn naêm 1997, vaø cuoán From the City
Inside the Red River, aánhaønh naêm 1999, laø cuoánsaùch vieát
veà cuoäcñôøi Thaày, xuaátthaân töø thaønhphoá Haønoäi, nhöng
cuõng coønlaø cuoán hoàikí vieát veà nhöõng ñaëctröng
vaênhoaù cuaû caùi thaønhphoá beân doøngsoâng Hoàng vaøo giöõa
theákæ 20. Thaày ñaõ khôûisöï vieátlaïi hai cuoán saùch treân
sang tieángVieät.
Naêm 1987, Thaày sang UÙc thuyeáttrình veà
"Vietnamese Lexicography" (Vaánñeà bieânsoaïn töøñieån
Vieätngöõ) taïi Hoäinghò Theágiôùi veà Ngöõhoïc laàn thöù
10, ñöôïc toåchöùc ôû Vieänñaïihoïc University of Sydney. Ra
ñoùn Thaày taïi phitröôøng Mascot muaøñoâng naêmaáy, coù toâi
vaø anh Ñaøo Duõng, cuõng laø moânsinh cuõ cuaû Thaày. Giaùosö
Ñaøo Duõng luùcñoù laøm Chuûnhieäm/Chuû buùt Tôø Tuaànbaùo
Vieätluaän. Thaày veà ôûchung vôùi vôïchoàng toâi ôû Bankstown.
Luùcñoù chuùngtoâi coøn ôû trong moät caên 'flat', cuaû moät
toaønhaø cao 8 taàng. Sauñoù toâi ñaõ ñöôïcdòp thaùptuøng,
ñöa Thaày ñi thamquan, noùichuyeän taïi nhieàu nôi ôû UÙc.
ÔÛ Sydney, Thaày ñeán thaêm caùc lôùp
daïy Vieätngöõ thuoäc Tröôøng Thöùbaåy daïy Ngoânngöõ
Coängñoàng (Saturday Schools of Community Languages) vaø dieãnthuyeát
ôû Vieän Caoñaúng Macarthur Institute of Higher Education (tieànthaân
cuaû Vieänñaïihoïc University of Western Sydney, Macarthur), laø nôi
toâi ñaõ giaûngdaïy nhieàu naêm veà Vieätngöõ, Vieätvaên vaø
Thoângngoân Phieândòch. Thaày cuõng coøn tôùi noùichuyeän veà
phöôngphaùp giaûngdaïy tieángAnh cho ngöôøiVieät vôùi caùc
giaùosö thuoäc nhieàu nguoàngoác saéctoäc ñang daïy Anhngöõ cho
Sôû Giaùoduïc Didaân Traùngnieân [Adult Migrant Education Service
(AMES)] ôû North Sydney, coù caû chò Monique Hoa Lockhart laø
giaùosö kìcöïu ôûñaáy thamdöï. Thaày cuõng ñaõ ñeán vôùi
ñoànghöông vaø noùichuyeän taâmtình taïi Vaênphoøng
Coängñoàng NgöôøiVieät Töïdo ôû Bankstown. Trong moät
böõatieäc do caùc thaânhöõu vaø caùc moânsinh cuõ khoaûnñaõi
Thaày ôû Nhaøhaøng Quoác Khanh, Cabramatta, toâi thaáy coùcaû coá
Giaùosö Nguyeãn Hoaøng Cöông, luùcñoù laø Chuûtòch Hoäiñoàng
Vaênhoaù Giaùoduïc Tieåubang NSW cuaû Coängñoàng ngöôøiVieät
Töïdo, coùcaû anh Löu Töôøng Quang, luùcñoù laøm Giaùmñoác
Lieânbang cuaû Boä Ditruù vaø Saéctoäc Söïvuï taïi Tieåubang
NSW. Thaày Hoaø saunaøy ñaõ khoâng daáuñöôïc nieàm haõnhdieän
khi toâi cho Thaày bieát moät moânñeä cuaû Thaày, moät 'Giaùosö
Anhvaên thöùthieät' (toát nghieäp Ñaïihoïc Söphaïm Ban Anhvaên,
vaø ñaäubaèng Cöûnhaân Giaùokhoa Anhvaên, Ñaïihoïc Vaênkhoa
Saøigoøn), nay laø Luaät sö Quang Löu, Toång Giaùmñoác Heä
thoáng Phaùtthanh Ñaëcbieät SBS, moät vieânchöùc lieânbang
caocaáp nhaát UÙcñaïilôïi coù nguoàngoác Vieätnam.
Trong chuyeánñi Melbourne, ñoaïnñöôøng boä
daøi gaàn 1000 caây soá, toâi coù baøxaõ Anh Thö phuï laùixe
chôû Thaày ñi vaø chuùngtoâi nguûlaïi trong 'motel' ôû Gundegai,
moät thòtraán treân ñoaïnñöôøng Sydney-Melbourne, caùch Sydney
khoaûng 5 giôø laùixe. ÔÛ Melbourne, Thaày ñöôïc môøi tôùi
thuyeátgiaûng moätsoá ñeàtaøi veà vaênhoaù vaø ngoânngöõ
Vieätnam trong haiba ngaøy chöôngtrình daàyñaëc do Giaûngsö
Nguyeãn Xuaân Thu daøndöïng cho sinhvieân vaø Ban Giaûnghuaán
Tröôøng Phillip Institute of Technology hoïctaäp, thamkhaûo. Thaày
cuõng ñaõ tôùi noùichuyeän vôùi coängñoàng ngöôøiVieät ôû
Victoria trong moät Hoäitröôøng ñoângngheït ngöôøi taïi
Tieåubang naøy. Chuùngtoâi coøn ñöa Thaày tôùi thaêm trusôû
môùi cuaû Ñaøiphaùtthanh UÙcñaï lôïi (Radio Australia), laø nôi
Thaày coù ngöôøi baïntaâmgiao laâunaêm khoâng gaëp. Trong
chuyeánñi thamquan naøy, chuùngtoâi coøn ñöôïc söï
höôùngdaãn cuaû Giaùosö Kígiaû Nguyeãn Ngoïc Phaùch, moät
nhaânvieân kìcöïu cuaû Ñaøi. Anh Nguyeãn Ngoïc Phaùch laø
baøoñeä cuaû Giaùosö Nguyeãn Ngoïc Linh, vaø oâng Linh laø
baïnthaân cuaû Thaày töø ñaàu thaäpnieân 1950 taïi Mó.
Toâi ngheñöôïc tin chínhthöùc "Thaày
khoângcoøn nöõa!" qua Ñaøi SBS Radio vaøo toái Thöùba
12-12-2000. Moät caûmgiaùc baønghoaøng, söõngsôø. Moät
noãingheïnngaøo, maátmaùt. Moät söïhoangvaéng trong taâmhoàn...
Thaày ôi! giaõtöø nhau roài ö?... Cuoächeïn gaëplaïi Thaày vaøo
Thaùngtö, muaøxuaân beânaáy, ñaønh boûdôû sao, Thaày?
Thoâithì ñaønhvaäy! Trôøi keâu ai ngöôøi
aáy 'daï'. Bieát noùi gì hôn? Thaày toâi, Giaùosö Tieánsó
Nguyeãn-Ñình Hoaø, conchaùu nhaøquan, 'ñeïpgiai, hoïcgioûi, con
nhaøgiaàu', ñaõ thaätsöï ñang ñaémchìm trong giaácnguû
daøi...!
Trònh Nhaät
Nieàmtöôûngnhôù khoânnguoâi
Sydney, Thaùngchaïp, Ñeänhò Thieânnieâ kæ
Ñoïcsaùch Treânmaïng: