VNY2K - Thugian

Ta Về

ÐDÐ bình thơ Tô Thuỳ Yên

Gửi bạnhiền,

Mấy tối nay đọc lại Tô Thuỳ Yên, khôngbiết bạn còn nhớ, ngàyxưa có bàithơ Chiều Trên Phá Tam Giang được Nhật

Trường phổnhạc. Lúc sangđây ôngta có xuấtbản một tậpthơ, maymắn tôi cóđược. Trong cuốnthơ có một bài dài tựađề Ta Về. Từtừ tôi sẽ tríchra nhiều đoạn cho bạnđọc, nhưng mạnphép dàidòng nhẩnnha ởđây trước để nóilên cáilòng cuả mình, ngẫunhiên có bàithơ diễn-tả lại được -- cáiđaulòng, cáinhọcnhằn, cáimệtmỏi và cáibấtkhuất cuả kiếpngười.

Ðọc có cảm tưởng như bài thơ làm sống lại cái chết của mình vậ' Tìm được lại bạn, có cái thấp thỏm mừng sẽ gặp lại, kể lể truyện buồn vui, hay những chuyện muôn đời không kể - các đoạnthơ tôi sẽ dẫn cólẽ nóira những bíẩn mà nếu không gặ lại bạn, đólà những điều tôi muốn nói, hay nói đúnghơnlà nói một mình, mong bạncũ hiểu. Chúý thêm là Tô Thuỳ Yên dùng hủ từ Ta chứ khôngphải Tôi, ngẫmlại chữ Ta tiếng Việt nó hay, nó cũng chỉ ngôithứnhất nhưng mangthêm cáitính bấtkhuất như các bài hịchtướngsĩ cuả cáianhhùng, trong bàithơ đây nó mang cái tínhlẻloi, nhưng không khuấtphục cuả con người. Nguyễn Khuyến trong câu " Một mảnhtình riêng ta với ta" nóilên nỗicôđơn thongdong của đời vềgià, cái Ta cuả Tô Thuỳ Yênmang rấtnhiều nỗicôđơn bitráng cuả thânhận con người mà bạn và tôi và baonhiêu người nữa đềucó cùng tâmtrạng.

Xaquê đã lâu, mỗilần quaytrởlại, tôi khôngphải như Từ Thức vềtrần, nhưng chứngkiến các thayđổi khôngcòn nhậnra cảnhcũ ngườixưa, tôi có cảmtưởng như tôi đang đi tìm tôi vậ' Lúc nhận hình bạn gửi, tóc đã hoaâm, tôi cũng sắp đến thời kỳ đó, không khỏi ngậmngùi:

Ta về cuối mái đầusương điểm
Nghe nặng từ tâm lượng đấttrời.

Tô Thùy Yên còn trảiqua cái côđơn nặng hơn nữa:

Cámơn hoa đã vì ta nở
Thếgiới vui từ nỗilẻloi.

Nếu phải mộtmình cólẽ cả bạn lẫn tôi, dù có cươngnghị đếnmấy, nhiềulúc cũng đã nhỏ giọtlệ thầm, tạisao trời lại tạora những cảnh chialìa, vợchồng, bạnbè, anhem đấtnước:

Ta về như nước tàokhê chảy
Tinh đẩu mười năm luống nhạtmờ
Thânthích những ai giờ đã khuất?
Cõiđời nghe trốngtrải hơn xưa.

Ta về như hạt sương trên cỏ
Kếttụ sầu nhânthế chuyểnđời
Bébỏng cũng thì sinh, dịbiệt
Tộitình chi lắm nữa, ngườiơi

Tạisao đời cứphải chialià mãi, có những người con gái đã mãi đixa, biếtbaogiờ trởlại ? Bạncũ, ngườixưa nay ởđâu, chỉcòn biết đi hỏi tìm cây cỏ Ở bênnày có biếtbao ngày tôi tưởngtượng vềquê và đichơi:

Chiềunay ta sẽ đi thơthẩn,
Thămhỏi từng cây những nỗi nhà
Hoabưởi, hoatầmxuân có nở
Mười năm, cây có nhớ ngườixưa

Thơ Tô Thuỳ Yên làm tôi xúcđộng, nhớ đến cảnh côđơn cuả chínhmình:

Ta về -- một bóng trên đường lớn.
Thơ chẳng ai đềvạt áo phai
Sao vẫn nghe đaumềm phếphủ
Mười năm đá cũng ngậmngùi thay

Chắc bạn và tôi cũng gắng sống, lòng ai cũng chẳngbiết conngười rồi cũng tàntheo cátbụi:

Ta về qua những truông cùng phá,
Nếptrán nhăn đùa ngọn giómay,
Ta ngẩnngơ trông trờiđất cũ,
Nghe tàn cátbụi thángnăm bay

Mình sống cứ ngoáilại nhìn đằngsau, như ngưới sống trễ, buồn ơi :

Ta về như bóng chim qua trễ
Cho vộivàng thêm gió cuốimùa
Ai đứng trôngvời mâynước đó,
Ngànnăm râutóc bạcphơphơ

Sống trễ nhưng vẫn cố về:

Ta về như lárơi vềcội
Bếplửa nhânquần ấm tốinay
Chút rượu hồng đây, xin rướixuống
Giảioan cho cuộc bểDâu này

Ta khóc tạơn đời máu chảy
Ruột mềm như đá dướ chân ta
Mười năm chớpbểmưanguồn đó
Người thức nghe buồn tận cõixa

Lời thề truyền kiếp còn mang nặng
Nên mắc tìnhđời cởi chẳng ra
Ta nhớ người xa ngoài nỗinhớ
Mười năm ta vẫncứ là ta

Lòng có uuẩn nhưng vẫn phải Về:

Ta về khai giải bùathiêng yểm
Thứcdậy đi nào gỗđá ơi
Hãy kểlại mười năm mộng giữ
Một lần kểlại để rồithôi

Có đi xa, nhớ gia đình, đôilúc đứacon hoang nhớlại mẹ Già:

Ta về như đứa con phungphá
Khánhkiệt đời trong cuộc biểndâu
Mười năm con đã già nhưvậy
Huống mẹ, cha, đèn sắp cạndầu

Con gẫmlại đời con thấtbát,
Hứa trăm điều, một chẳng làmnên
Ðời qua, lớplớp tàn hưhuyển
Hạtlệ Sương thầm khóc biếnthiên

Ta gọi thờigian sau cánhcửa
Nỗi mừng rànrụa mắt ai sâu
Ta nghe như máu ântình chảy
Từ kiếp xưa nào tưởng lạc nhau.

Dùcó buồn, tâmcan co' tanna't đê'n đâu, kẻ TrởVề vẫn phâ'nkhởi đi mau:

Ta về như giấmơ thầnbí
Tuổinhỏ Ðitìm những tối vui
Trăngsáng lưuhồn ta vếtphỏng
Trọnđời nỗinhớ sáng khôngnguôi.

Và cuốicùng kẻ Xanhà cũng về được quê ănTết:

Tiê'ng biển lời rừng naonức dục
Ta về chokịp độ Xuân sang

ÐDÐ