Viet EMail TiengViet Khongzau

TiếngViệt, như bấtcứ ngônngữ nào khác trênthếgiới, là một ngônngữ đaâmtiết (polysyllabic language), hay nóiđúnghơn là ngônngữ songâmtiết (dissyllabic language) vì trong khotừvựng Việtngữ những từ songâmtiết (dissyllabic words -- từ có hai vần) chiếm mộtsốlượng lớn. Từ songâmtiết là loại từvựng gồmcó hai tiếng (syllable hay vần) thường điđôi vớinhau, còn được gọilà từkép, và nếu từ nầy khôngphải là từghép (thídụ "đấtnước") thì trongđó mỗi vần khôngthể dùng độclập như một từ với ýnghĩa nguyênthuỷ, thídụ như các từ "cùlét", "cùlần", "cầncù", và "cùlao" - "cù" ởđây khôngcó quanhệgì về ngữnghĩa.) (Xem Sửađổi Cáchviết TiếngViệt)

Mộtkhi đã nhậnthấy rằng cáchviết hiệnnay không phảnánh đúng mộtcách khoahọc hiệntrạng của tiếngViệt vì trên thựctế từng từ trong tiếngViệt vẫncòn bị viết rờirạc thành từngtiếngmột, bạn hiểurằng với cáchviết này sẽ làmtrìtrệ ócpháttriển của trẻcon khi chúng bắtđầu học đánhvần và nhậndiện chữViệt (xem Ngônngữ và Trítuệ, của Nguyễn Cường) cũngnhư không tậndụng hết tiềmnăng đadạng của khoa tinhọc hiệnđại.

Ngàynay, hầunhư tiếngnói của dântộc nào trênthếgiới cũng là một ngônngữ đaâmtiết và cáchviết của hầuhết các ngônngữ trên thếgiới kểcả Hànngữ (tiếngÐạihàn) với dạng hìnhkhối (ngoạitrừ tiếngHán, dù được viết theo dạng hìnhkhối giốngnhư tiếngÐạihàn, mỗi chữ tượngtrưng cho một âm. Nhưng trong cách viết pinyin, hay Latinhoá, của ngônngữ nầy đều viết dínhliền những từ đaâmtiếtt) đềuđược thểhiện đúngđắn qua hìnhthức kýâm đaâmtiết.

Sựhiệndiện của những từ songâmtiết trong khotừvựng Việtngữ làm ta khôngcòn nghingờ gìnữa, tiếngViệt là một ngônngữ songâmtiết (nếu kểcảluôn mộtsốlượng nhỏ từghép có ba âmtiết trởlên, thídụ: "loạnxàngầu", "gióheomay", "lộntùngphèo", "tuyệtcúmèo", "bấtthìnhlình", "hằnghàsasố", "khôngkểxiết", "tiêutánthòn", "lộnxàngầu", "bachớpbanháng", "xãhộichủnghĩa", "chủnghĩacánhân"... ta cũng cóthể gọi tiếngViệt là một ngônngữ đaâmtiết.) Nếu ngườinào khámphára được một ngônngữ nào trên thếgiới còn trong trìnhtrạng đơndâmtiết bạn hãy xin họ chobiết ngay để chúngta cùng làm nghiêncứu.

Giờđây bạn nónglòng muốn thựchiện ngay ýtưởng cảicách cáchviết tiếngViệt mới mà ta gọilà Việtngữ2020 -- Quốcngữ mới hoànchỉnh vào năm 2020 -- bước đầutiên là ápdụng cáchviết mới của Việngữ2020 qua email. Trởngại đầutiên là bỏdấugiọng. Unicode trong tươnglai sẽ giảiquyết vấnđề bỏdấu viết email bằng tiếngViệt. Nhưng trongkhi chờđợi bạn cóthể sửdụng cáchviết Việngữ2020 nhưng không bỏdấu. Bạn từng thửdùng lốiviết VIQR (VietNet) nhưng bạn vẫn cảmthấy có cáigì khôngổn phải không? Và chắcchắn là bạn đãtừng viết email tiếngViệt không dấu, và cũng không cảmthấy vừalòng vì nhậnthấy chúng rờira saoấy!

Cólẽ khi không bỏdấu, những từViệt bị táchrời ra mộtcách philý và rờirạc sẽ làm ngườiđọc tiếpnhận rất chậm, khóđọc, và cũng dễ hiểusai ýnghĩa nếu không cẩnthận. Bạn đã thử viết cáchviết mới Việtngữ2020 nhưng không bỏdấu chưa? Viết email bằngcách nầy sẽ làmcho ngườiđọc dễdàng bắt ngay dạngchữ và ýnghĩa của từ, tuy cònthiếu dấu. Cóngười chorằng viết theo lốinầy vẫncòn cóthể gây ngộnhận, thídụ: "damdang" là "đảmđang" hay "dâmđảng"? Trênthựctế, một người có sứchọc trungbình khi dựa vào nộidung của câuvăn trướcsau đều đoánđược ýnghĩa của từ nầy. Tuynhiên, trong cáchviết không bỏdấu, ta cóthể quiước "z" thaycho "d" và d cho "đ", nhưvậy ta se khubiệt được hai dạngchữ: damdang và zamdang.

Ðể minhhoạ bạn hãy đọc và sosánh đoạnvăn tựađề "Mưusát TiếngViệt" không bỏdấu sauđây được viết bằng hai hìnhthức:

Muu sat Tieng Viet

Tu vung trong tieng Viet co mot so nhieu la tu kep va tu ghep, tuc la tu co hai am tiet, va mot so it tu da am tiet, tuc la tu co hai hoac nhieu am tiet tro len. Theo nghia hep, tu kep la tu co hai van di lien voi nhau moi co nghia, thi du nhu "cu let", "bo cau", "cu lan", "cui cho", "lan an", "chiem bao"... neu tach ra, moi am tiet tu no khong co nghia. Theo nghia rong, tu kep con duoc xem la tu ghep gom co hai am tiet ma moi van trong do co the co hoac khong co nghia, thidu "khoai lang", "cu san", "chim se", "thuoc duoc", "da day", 'bat coc", "danh ca", "com nuoc", "lam tien", "bo dau", "non song", "son ha", "quoc gia"... Nhung du cho nhung am tiet trong mot ket cau tu kep hay tu ghep co the hay khong the tach roi tuy theo y nghia cua chung, tu song am tiet tu no la mot tu de chi mot khai niem nhat dinh nao do. Tieng Han la mot ngon ngu co tinh cach va ket cau tu vung giong tu vung tieng Viet nhat. Ngay nay cac nha Han ngu hoc tren the gioi deu nhin nhan tieng Han la tieng da am tiet. Do do, chi voi su hien dien cua mot so luong tu Han Viet khong lo trong tieng Viet, ta co the xep tieng Viet vao loai ngon ngu da am tiet. Thi du: quoc gia, phu nu, thanh nien, cong dong, hang ha sa so, chu nghia tu ban.... Co the noi vai tro cua tu Han Viet trong tieng Viet giong nhu vai tro cu tu vung co goc La Tinh va Hy Lap trong tieng Anh vay. Thi du: "psychologist" (nha tam ly hoc), internationslism (chu nghia quoc te), innumerable (hang ha sa so) ... Khi viet tieng Anh ta khong tach roi mot tu ra thanh nhieu van, tai sao ta lam vay voi tieng Viet? Do la mot hanh dong muu sat tieng Viet!

Muusat TiengViet

Tuvung trong tiengViet co motsonhieu la tukep va tughep, tucla tu co hai amtiet, va motsoit tu daamtiet, tucla tu co hai hoac nhieu amtiet trolen. Theo nghiahep, tukep la tu co hai van dilien voinhau moi co nghia, thizu nhu "culet", "bocau", "culan", "cuicho", "landan", "chiembao"... neu tachra, moi amtiet tu no khongco nghia. Theo nghiarong, tukep con duocxem la tughep gomco hai amtiet ma moi van trongso cothe co hoac khongco nghia, thizu "khoailang", "cusan", "chimse", "thuoczuoc", "zazay", 'batcoc", "danhca", "comnuoc", "lamtien", "bodau", "nonsong", "sonha", "quocgia"... Nhung zucho nhung amtiet trong mot ketcau tukep hay tughep cothe hay khongthe tachroi tuytheo ynghia cua chung, tu songamtiet tu no la mot tu de chi mot khainiem nhatdinh naodo. TiengHan la mot ngonngu co tinhcach va ketcau tuvung giong tuvung tiengViet nhat. Ngaynay cac nhaHannguhoc trenthegioi deu nhinhan tiengHan la tieng daamtiet. Zodo, chivoi suhienzien cua motsoluong tu HanViet khonglo trong tiengViet, ta cothe xep tiengViet vao loai ngonngu daamtiet. Thizu: quocgia, phunu, thanhnien, congdong, hanghasaso, chunghiatuban.... Cothe noi vaitro cua tu HanViet trong tiengViet giongnhu vaitro cu tuvung co goc Latinh va Hylap trong tiengAnh vay. Thizu: "psychologist" (nhatamlyhoc), internationslism (chunghiaquocte), innumerable (hanghasaso) ... Khi viet tiengAnh ta khong tachroi mot tu ra thanh nhieu van, taisao ta lamvay voi tiengViet? Dola mot hanhdong muusat tiengViet!

Rõràng là khi viết email theolối thứhai dễ đọc hơn lối thứhất nhiều. Viết email bằng cách nầy bạn rấtcóthể tránhđược mộtsố hiểulầm khi sửdụng những từ và cụmtừ có nghĩa khácnhau, thídụ: bỏ dấu , bỏdấu; đánh cá, đánhcá; làm tiền, làmtiền; bắt cóc, bắtcóc; coi cọp, coicọp; hoa hồng, hoahồng; mất nước, mấtnước; cơm nước, cơmnước; bỏ đi, bỏđi; đánh rớt, đánhrớt; đá banh, đábanh; chết cha, chếtcha; nhà nước, nhànước; làm mồi, làmmồi; lãnh đủ, lãnhđủ, chặt lưỡi, chặlưỡi; đào mõ, đàomõ; trong quần chúng, trong quầnchúng; có mang, cómang; thiếu gì, thiếugì; hết ga, hếtga; có tiền, cótiền; gà nhà, gànhà; áo dài, áodài; nhảy dù, nhảydù; nóng ruột, nóngruột; đau bụng, đaubụng, vânvân...

Bạn cứ viếtthử xem, có phải viết theolối dínhliền các từđaâmtiết lạivớinhau dù không bỏdấu nhưng vẫn tươngđối dễđọc và ít bị hiểulầmhơn, phảikhông? Bạn cóthể chobiết tạisao không?